Plany dostaw myśliwców wielozadaniowych Gripen dla Ukrainy
Prezydent Ukrainy i premier Szwecji 22 października br. podpisali list intencyjny w sprawie dostaw 100–150 myśliwców JAS 39 Gripen-E, co oznaczałoby pełne przezbrojenie Ukrainy we flotę zaawansowanych i lekkich maszyn wielozadaniowych. Do rozpoczęcia realizacji planu w 2028 r. Ukraina będzie musiała polegać na przekazywanych jej już samolotach F-16A/B z Europy.
Od początku wojny w 2022 r. władze Szwecji nie odnosiły się publicznie do kwestii dostaw nawet używanych Gripenów dla Ukrainy, nieoficjalnie wskazując na priorytety wynikające z integracji z NATO. Obecnie jednak plan długofalowej pomocy dla lotnictwa Ukrainy staje się koniecznością ze względu na wyczerpanie możliwości dostarczania kolejnych maszyn MiG-29 oraz pomostowy charakter dostaw F-16 z państw NATO. Działająca od 2023 r. tzw. Koalicja F-16 mogła dostarczyć już trzecią część z dostępnych i używanych w Europie maszyn, a obecna administracja USA nie daje Ukrainie gwarancji kolejnych transferów i serwisu F-16 w nowszych wersjach. Przezbrojenie lotnictwa Ukrainy na porównywalne zdolnościami do F-16, lecz nowszej generacji Gripeny, wzmocniłoby jej potencjał defensywny i ofensywny, dając przy tym bezprecedensowe zamówienie ich producentowi – koncernowi SAAB. Maszyny te zapewniłyby w przyszłości Ukrainie prostszą logistykę oraz możliwość operowania z szybko improwizowanych pasów startowych. Gripen-E mają też lepsze od F-16 środki walki radioelektronicznej i były oceniane przez Ukrainę jako najatrakcyjniejsza opcja przezbrojenia przed wojną. Niejasne są natomiast kwestie sfinansowania produkcji i dostarczenia nowych maszyn, ale po wejściu Szwecji do NATO jest ona jednym z wiodących krajów w pomocy dla Ukrainy. Plan dostaw Gripenów po 2028 r. nie zwalnia jednak z dalszych wysiłków Koalicji F-16 w świetle kluczowej roli tych maszyn w zwalczaniu rosyjskich pocisków manewrujących i dronów nad Ukrainą.

